W 20 lat po przemianach ustrojowych, jakie zaszły w Europie Wschodniej, 10 stycznia 2009 r. na Uniwersytecie Tokijskim otwarte zostały warsztaty poświęcone zagadnieniu regionalizmu w Polsce pt. Polski regionalizm w ujęciu humanistycznym – próba analizy poprzez studia nad językiem, kulturą i sztuką. Głównym ich organizatorem było Japońskie Konsorcjum Studiów Regionalnych (JCAS), przy współpracy z Departamentem Studiów Literatury Współczesnej (Uniwersytet Tokijski) i Centrum Badań Slawistycznych (Uniwersytet Hokkaido).

Mimo że zagadnienie regionalizmu w Polsce jest jeszcze stosunkowo mało zbadanym w Japonii tematem, warsztaty zgromadziły ok. 50 uczestników, naukowców i osób niezwiązanych z kręgami akademickimi. Słowo wstępne wygłosiła ambasador RP w Tokio, Pani Jadwiga Rodowicz, i pierwszy sekretarz ds kultury, Pani Bożena Socha. Obecność przedstawicieli ambasady RP, która była jednym z patronów przedsięwzięcia, była dla nas wielkim zaszczytem.

Po przedstawieniu celu warsztatów przez dr Hikaru Ogurę (Uniwersytet Waseda), prowadzącą pierwszą część, głos zabrał prof. Mitsuyoshi Numano (Uniwersytet Tokijski), który otworzył właściwe obrady wystąpieniem pt. Zakres badań slawistycznych – centrum, kresy, interakcja, będącym apelem przedstawiciela obecnego pokolenia slawistów do przyszłego pokolenia naukowców.

Warsztaty podzielone zostały na trzy kręgi tematyczne: literatura, sztuka i lingwistyka. W części literackiej dr H. Ogura wygłosiła referat o ambiwalentnym obrazie Kresów Wschodnich w literaturze Młodej Polski. Następnie mgr Ariko Kato (JSPS) mówiła o polskim czasopiśmie „Sygnały” oraz o Lwowie i jego wielokulturowym charakterze. Tę część sympozjum zamknęła wypowiedź mgr Satoko Inoue (JSPS) o książce Pawła Huelle pt. Weiser Dawidek i sylwetce pisarza tworzącego na pograniczu kultury polskiej i niemieckiej.

W części poświęconej sztuce referat wygłosił mgr Mamiko Ogawy (Tokijski Uniwersytet Języków Obcych) o Józefie Chełmońskim, jego twórczości i inspiracjach twórczych czerpanych z pejzaży Kresów Wschodnich. Referat docent Akiko Kasuya (Uniwersytet Sztuk Pięknych w Kioto) przedstawił na przykładzie awangardy katowickiej działalność artystyczną na Śląsku w okresie zimnej wojny. Ostatnim tematem tej części był referat dra Koichi Kuyamy (Tokijski Uniwersytet Języków Obcych) pt. Nikifor – portret nieznanego geniusza warsztatu malarskiego, nakreślający sylwetkę wybitnego malarza łemkowskiego. Kuyama zanalizował film na wielu płaszczyznach, przedstawiając historię twórczości małżeństwa Krauze, karierę artystyczną Krystyny Fieldman i analizując dzieło reżysera Krauzego w kategorii filmu biograficznego.

Na początku części lingwistycznej docent Motoki Nomachi streścił nadesłany przez prof. Jerzego Tredera (Uniwersytet Gdański) referat pt. Najnowsze przejawy życia języka kaszubskiego. Poza tym M. Nomachi omówił działalność naukową i społeczną tego kaszubologa. Następnie Nomachi wygłosił referat o zasługach Aleksandra Labudy, pisarza i działacza społecznego, dla kultury kaszubskiej i kształtowania kaszubskiego języka literackiego.

Tę część warsztatów wzbogaciły referaty dwóch gości specjalnych. Mgr Mirosława Chomiak (Stowarzyszenie Łemkowskie), pionierka nauczania języka łemkowskiego, miała odczyt na temat łemkowskiej mniejszości, języka i kultury Łemków oraz obecnego poziomu edukacji językowej. Światowej sławy językoznawca, profesor Alfred Majewicz (Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu), zreferował problem wielojęzykowości w Polsce, opierając się na własnych opracowaniach i danych statystycznych oraz bogatej literaturze specjalistycznej.

Ponadto dzięki życzliwości znanego kaszubskiego wydawcy Wojciecha Kiedrowskiego podczas warsztatów czynna była mała wystawa książek po kaszubsku wydawnictwa CZEC. Zainteresowaniem cieszyły się m.in. Życie i przygody Remusa A. Majkowskiego, Język kaszubski. Poradnik encyklopedyczny pod red. J. Tredera i Kaszubski słownik normatiwny E. Gołąbka.

Szerokie i na wysokim poziomie omówienie zagadnienia obecnego polskiego regionalizmu przez młodych badaczy z Japonii wraz z wystąpieniami zaproszonych referentów z Polski zapewniły warsztatom większy sukces niż oczekiwano. Opracowywane jest przez organizatorów warsztatów H. Ogurę i M. Nomachiego sprawozdanie, na które czekają m.in. naukowcy z zagranicy.

Motoki Nomachi
(nadesłał Jerzy Treder)