KS. AUGUSTYN WIKA-CZARNOWSKI
Urodził się 19 VIII 1809 roku w pobliskim Małym Gliśnie, w drobnoszla-
checkiej rodzinie Ignacego Wika-Czarnowskiego i Katarzyny Scherbarth.
W 1835 roku w Chojnickim gimnazjum zdał egzamin dojrzałości. Wstąpił
do Seminarium Duchownego w Pelplinie, gdzie 10 III 1838 roku przyjął
święcenia kapłańskie. Był wikariuszem w Brodnicy i Kościerzynie. W la-
tach 1842-1845 sprawował funkcję administratora w Wielkołące, a od
29 I 1846 roku był proboszczem w Brusach. W tym także roku została
wybudowana z cegły, pod dachówką nowa (obecna) plebania, z trzema
pokojami dla proboszcza i dwoma dla służby oraz z tak zwanego pruskiego
muru nowa stodoła. W 1855 roku zbudowano czterorodzinny dom, kryty
papą dla robotników plebanii, a w latach 1870 i 1876 masywne stajnie. Po-
większając na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych cmentarz
przykościelny, ks. Czamowski dołączył do niego kacznik (obórkę, studnię
i sadzawkę, które zasypano) leżący pomiędzy starym kościołem a główną
drogą (obecna ulica Gdańska). Cmentarz powiększono także w kierunku
zachodnim, kosztem ogrodu i zabudowań organisty. Tak poszerzony
cmentarz otoczono murem z czerwonej cegły na wysokim kamiennym
fundamencie'. W latach 1863-1866 wybudowano nową organistówkę i wi-
kariatkę (rozebrane w 1990 roku). Dla szpitala zakupiono ogród i budynek
mieszkalny (obecnie w tym miejscu stoi klasztor Sióstr Zmartwychwstania
Pańskiego). Poza wymienionymi JUŻ budynkami na terenie plebanijnym
znajdowało się kilka innych: wozownia, owczarnia, kurnik, torfownik
i świniarnia. W 1875 roku uzyskano pozwolenie na rozpoczęcie budowy
nowego kościoła. W święto Apostołów Piotra i Pawła następnego roku
wmurowano kamień węgielny pod przyszłą świątynię. Swoją działalnością
duszpasterską i patriotyczną, ks. Czamowski wyróżniał się wśród ogółu ^ k
duchowieństwa. W 1861 roku odprawił nabożeństwo żałobne za rodaków,
którzy polegli w Warszawie w czasie manifestacji narodowo-religijnej.
Władze pruskie uważały go za jednego z głównych agitatorów powstania !i!,
styczniowego na tym terenie. Z jego inicjatywy powstała w 1872 roku
Spółka Pożyczkowa Brusko-Leśnieńska. Był członkiem Towarzystwa Na-
ukowego w Toruniu. Znaczną część swoich dochodów przeznaczał na po-
moc dla uczącej się młodzieży gimnazjalnej. Za jego rządów w parafii
rozwijały ożywioną działalność bractwa religijne, głównie Bractwo Szkaplerza Świętego, które w 1849 rolni otrzymało od ks. bpa Sedlaga nowy
statut. Ks. Augustyn Wika-Czamowski zmarł w Brusach 15 XII 1876 ro-
ku. Pochowany został na założonym w 1875 roku nowym (obecnym)
cmentarzu.
ks. M. Mross: Słownik biograficzny..., s. 41; J. Borzyszkowski: Dzieje Brus i okolicy,
s. 175-176,186,195,200; W-Look: Pod zaborem pruskim, s. 149; AP Brusy. Księgi metrykalne.