KS. FELIKS BOLT
Urodził się 7.1.1864 roku w Barłożnie k. Starogardu Gd. w rodzinie zamożne-
go rolnika Józefa Bolta i Joanny Grajkowskiej. Kształcił się w Collegium Ma-
rianum (1874-1882) i w gimnazjum chełmińskim. Należał do tajnej organiza-
cji filomackiej, przyczynił się w 1884 roku do założenia koła filomackiego
w Toruniu. Za swojąpatriotyczną działalność został wydalony ze szkoły. Eg-
zamin dojrzałości złożył 26 II 1887 rokujako ckstemista w Chojnicach. Stu-
diowałw Miinster, Monachium orazw latach 1888-1891 w Seminarium Du-
chownym w Pelplinie. Święcenia kapłańskie przyjął 15 III 1891 roku. Od
samego początku swej pracy duszpasterskiej prowadził ożywioną działal-
ność w polskich organizacjach oświatowych i gospodarczych. Był wikariu-
szem w Śliwkach, Wielu, w 1894 roku administratorem w Bobowie, w la-
tach 1895-1897 wikariuszem w Lutowie. W kwietniu 1897 roku przybył do
Brus. Nawiązał bliską współpracę ze Stanisławom Sikorskim, ziemianinem
z Wielkich Chełmów. Dzięki nim, 24 I 1898 roku odbyło się spotkanie zało-
życielskie spółki „Kupiec" (Brusy „Kupiec" - Consumverein Eingetragene
Genossenschaft mit beschrankter Haftplicht), która swym zasięgiem objęła
północną część Pomorza. Filie „Kupca" powstały w wielu miejscowościach
i odebrały z rąk niemieckich część handlu tekstylnego. Wkrótce w Brusach
powstała nowa spółka „Bazar", posiadająca swe filie w Pelplinie, Kartuzach
i Bytowie. Ks. Bolt otaczał opieką duszpasterską sezonowych emigrantów-
robotników, którzy wczesnąwiosną opuszczali Brusy i okolice, udając się do
Niemiec, a późnąjesienią wracali z zaoszczędzonymi markami. Przez krótki
okres czasu był wikariuszem w Kielnie i Raciążu. 1211900 roku został nomi-
nowany na wikariusza, a w 1929 roku proboszcza parafii Srebrniki. Był jed-
nym z głównych organizatorów powstałego 13 XII 1900 roku Centralnego
Towarzystwa Rolniczego dla Prus Zachodnich (pełnił w nim obowiązki wi-
ceprezesa i sekretarza). W jego ramach powstała spółka „Rolnik" do handlu
artykułami rolniczymi, swym zasięgiem obejmująca teren Pomorza, w zarzą-
dzie której był dyrektorem. Dzięki tym osiągnięciom, organizowania polskiej
spółdzielczości, został w 1904 roku wybrany na członka Patronatu Związku
Kółek Zarobkowych na Poznańskie i Prusy Zachodnie oraz Rady Nadzorczej
Banku Związku Spółek w Poznaniu. Uznany został za eksperta od zakładania
spółek handlowych oraz nazwany „ojcem kupiectwa na Pomorzu". W latach
1903-1904 był jednym z założycieli Spółki Drukami i Księgami S.A. „Pielgrzym" w Pelplinie. Jego nazwisko pojawia się wśród akcjonariuszy - zało-
życieli spółki wydającej od 1912 roku „Gazetę Chojnicką". Działał w Towa-
rzystwie Pomocy Naukowej w Chełmnie, Towarzystwie Czytelni Ludo-
wych oraz Prowincjonalnym i Centralnym Komitecie Wyborczym (w 1913
roku był kandydatem na posła). W okresie T wojny światowej wszedł w skład
Tajnego Komitetu Obywatelskiego (od 1918 roku Centralnego Komitetu
Obywatelskiego), należał do naczelnej Rady Ludowej i brał udziałw 1918 ro-
ku w Sejmie Dzielnicowym w Poznaniu. Przyczynił się do powstania
17 II 1920 roku Spółki Akcyjnej „Gazeta Gdańska". Należał do czołowych
działaczy endecji na Pomorzu, w latach 1919-1922 był posłem w Sejmie usta-
wodawczym, pełnił w nim funkcje przewodniczącego Komisji Morskiej,
aw latach 1922-1927 senatorem RP (z listy Związku Ludowo-Narodowego)
i należał do Komisji Skarbowo-Budżetowej. W 1930 roku został senatorem
z ramienia Stronnictwa Narodowego. W latach 1924-1926 był członkiem
Zarządu Głównego Związku Kapłanów „Unitas" diecezji chełmińskiej. Od
1927 roku pracował w Radzie Nadzorczej Spółdzielni „Księżówka Bałtycka",
której zadaniem było nabycie i utrzymanie nad Bałtykiem domów kuracyj-
nych dla użytku członków spółdzielni. Na terenie Pomorza był w latach
1920-1928 prezesem Rady Wojewódzkiej Związku Ludowo-Narodowego,
a po zmianie nazwy. Stronnictwa Narodowego (1928-1935). Po wybuchu
II wojny światowej został przez Niemców aresztowany w Srebrnikach i wię-
ziony w Dębowej Łące, Chełmnie, skąd przewieziono go do obozu koncen-
tracyjnego w Stutthofie' (nr obozowy 9234), gdzie zmarł 7 IV 1940 roku.
Pochowany został w Gdańsku na Zaspie.
1 W książce S. Podlewskiego: Wierni Bogu i Ojczyźnie (Wyd. Nowum. Warszawa 1982) na
s. 145-146 znajdujemy następujący opis: „Na rewir przywożą? ks. Feliksa Bolta, starca
75-letniego, wybitnego działacza pomorskiego, posła i senatora Rzeczypospolitej. Układają
go na barłogu. Wkrótce kończy życie. Nazwisko jego to historia- pisze ks. Gajdus w swo-
ich niezrównanych wspomnieniach obozowych. - Historia walki wpierw z Niemcami o pol-
ski stan posiadania, o prawo bytu, o prawo do języka i kultury polskiej. Ks. Bolt to pomorski
Wawrzyniak, tytan czynu i pracy. Całe życie jego jest walką i to walką aż do końca o polskie
Pomorze. Bezkompromisowy, przystępny wszystkim ludzkim uczuciom, jednego nie zna
tylko uczucia, strachu... Był wielki. Osobiście na Polsce nie dorobił się ani majętności, ani
zaszczytu. Siedział na małej parafii w Srebrnikach pod Kowalewem Pomorskim, nie odzna-
czony ni odznakami kościelnymi, ni państwowymi, lecz byt wielki, większy nad wszystkie
ludzkie zaszczyty i dostojeństwa. Bogaty w szacunek, miłość ludu pomorskiego, którego
był rzecznikiem u tronu Rzeczypospolitej a orędownikiem u Boga. Wprowadzono go przez
próg jako 75-letniego staruszka z honorami jak kanonika nowo mianowanego do stall. Góro-
wał i tu. l tu był panem, senatorem Rzeczypospolitej. l tu wzbudzał szacunek... Do trumny
złożyli go ci. dla których żył- młodzi Polacy. Niosą go przez dziedziniec do samochodu cię-
żarowego. Mija nasze okna wysoko wzniesiona trumna. Nie ma wieńców, przemów, księży,
proporców. Żył skromnie i tak go chowają. Męża z jednej bryły senatora Rzeczypospo-
litej. Ukochaniem jego była Polska, a celem Bóg".
ks. H. Mross: Słownik biograficzny..., s. 20-21; J. Borzyszkowski: Dzieje Brus i okolicy,
s. 145,147,235-236, 371; ks. J. Walkusz: Duchowieństwo katolickie, ...s. 176, 183-184,
323, 327-328; J. Karnowski: Moja droga kaszubska, s. 100; K. Dunin-Wąsowicz: Obóz
koncentracyjny..., s. 259; AP Brusy. Księgi metrykalne.
Zienianin bez kompleksów-Jan Sikorski wyd Gdańsk 1990r.

----------------
Czôpiewsczi