Kòżdi nôród mô jaczés fele, kòżdi człowiek je mô. Chtos, czedës rzekł: „Chto z waji je bez winë, niech pierszi szmërgnie kamã”. Òd se dodóm: „Nawetka zwiérz dzëczi mô swòje nëczi”.
Szónëjã Kòcewiôków, Górôlów ë jinëch Pòlôchów. Ùwôżóm, że më, Kaszëbi mòżemë sã òd nich wiele naùczëc.

Niedôwno béł jem z familią w pòlsczich górach. Òni z te, co je ù nich apartné zrobilë towôr. I tak, mają starã ò to, żebë wëzdrzëc i kôrbic pò swòjimù (czasã kąsk zafeflocą, żebë bëło barżi autenticzné), dają lëteracczimù pòlsczimù górôlsczi, jinicjalny akceńt- i to chwôtô. Sóm kùpił jem òscypczi dlôte, że mie jedna białka je tak spiéwno zamòdla. Òni z te żëją i dobrze sã mają.

A ù nas, òb lato, na sopòcczim deptôkù dzecë w kaszëbsczich ruchnach przedôwałë pòtrôwnice. Czedë jem zapitôł jich pò kaszëbskù ò nen towôr- nie rozmiałë biédné ò co szło. Pôrã razów mieniôł jem dialektë naszégò jãzëka- licził jem, że mòże trafiã na jich zort kaszëbiznë. Nick z tegò. Ùżił jem w kuńcu lëteracczi kaszëbiznë. Corôz barżi wëstraszoné zdrzałë na mie- a mòja białka próbòwa mie òd nich òdcygnąc. Kùreszce zapitôł jem pò pòlsku. Òkôzało sã, że są z kaszëbsczich familiów z jedny z nôbarżi zasłużonëch dlô naszi kùlturë gminów- Chmielna.

Jô niechc wcyg i znowa bic w zwón, chtëren mô miono „Nie dôjta zabëc kaszëbsczégò jãzëka”- czidóm tej w nen miészi, kòmercyjny. Lëdze, kò to sã wama òpłacy!
Je dzél lëdzy (òkróm szkólnëch i profesorów), chtërny na kaszëbiznie robią pieńdze. Sóm do taczich nôléżã (tej sej sedzã w jury, spiéwóm i gôdóm- czasã za to téż płacą, w kuńcu piszã téż kaszëbsczé tekstë i mùzykã- wzątk z ZAIKS-u ). Zarobic na kaszëbiznie sã dô- wiedzą ò tim dobrze kaszëbsczi folkloristiczné i jiné artisticzné karna (chtërnëch je razã kòl 100 na Kaszëbach); prowadnicë kaszëbsczich imprezów- pleskòcë; redachtorze naszich mediów; wëdôwcowie; ti, co robią w turistice i co sprzedôwają regionalné statczi ë jinszi.

Kaszëbi przeżiwają terô swòją kùlturalną rewòlucëją. Na spòdlim jãzëka baro mòcno rozwijô sã całô nasza kùltura: lëteratura, mùzyka, sztuka, czë jinszé kùńsztë. Rozwijają sã téż kaszëbsczé media. Z ùczbą naszégò jãzëka téż „do przódkù”- chòcô czasã to je takô robòta „dlô òka”, bò regionalizm je módny. Prôwdzëwëch „szkólnëch- stolemów”, przekònónëch ò wôrtoscë jãzëka, z pòwòłanim- je nie za wiele. Dzél robi kaszëbiznã „przë leżnoscë”. Na pôlcach pòrëchòwac mòżna tëch, chtërny kaszëbsczégò ùżiwają na codzéń, ùczą jegò swòje dzecë doma. Wôrt bë bëło pòmëslëc nad dalszą ùczbą samëch szkólnëch- tak, żebë mòglë swòj jãzëk rozwijac. Co z kaszëbistiką na gduńsczim ùniwersytece? Rektor gwësno ni mô nick procem...

Téż òd Górôlów, jak òd bracynów Kòcewiôków nót je sã nama naùczëc, jak bëc bùsznym z te, że sã Kaszëbóm je.
W òstatnym czasu wiôldżi je widzec pòkrok, żelë ò to jidze. Pòmôgają w tim taczé jimprezë jak chòcle Zjazdë Kaszëbów.
Rzekł jem chùtczi, że regionalizm je módny. I ò to jidze! Chcemë stwòrzëc módã na kaszëbiznã! A ten „kaszëbsczi dekalog” bédëjã pòwisëc na scanã i wëzwëskiwac na codzéń:
1. Jem Kaszëbą i jem z te bùszny!
2. Sóm gôdóm i ùczã mòje dzecë pò kaszëbskù!
3. Nasz jãzëk je taczi snôżi, że kòżdi jinszi nôród chce gò sã ùczëc!
4. To, co robią Kaszëbi je nôlepszé na swiece- bëlné, bò kaszëbsczé!
5. Kaszëbi są tima, chtërnyma Bóg dôł nôwiãcy taleńtów- mają temù prawò bëc czasã kąsk zgniłi!
6. Nasze stronë są nôpiãkniészé w całim wszechswiece! Tak samò kaszëbsczé białczi!
7. Żelë zdarzi sã chtos, chto jesz nie wié, że je Kaszëbą- mùszi gò ò tim przekònac!
8. Nicht ni mô taczégò serca do spiéwù, jak Kaszëbi! Më spiéwómë na trzézwò!
9. Kòżdi, chto chce bëc Kaszëbą- ju nim je!
10. Żlë chtos próbùje Ce wmówic, że je jinaczi- zdrzë pąkt pierszi!

A tëch, co blëzgają na Kaszëbów chcemë òstawic z jich tôklama- kò są gwësno òd te jaczi specjaliscë...

Tómk Fópka

…a pò jedenôsté: nie bac sã zarabiac dëtków na kaszëbiznie!

Cytat:

A to ju jaczis dzywny dekaloga
Aaaaaaaa, terô jô ju rozmia, to je doch naji kaszëbsczi, a nen jidzé do jednôstu

Le terô szpôsë na stronã.
Nawetka cziej nie je tegò za wiele, mòżemë ju pisac ò tim, że starn internetowich z kaszëbizną ju jidze përznã nalezc.

1. 20-gò zélnika òstôł przeniosły katalog kaszëbskòjazëczny przë Òtemkły Ùdbie Mozilla z wersëji test do "normalnegò" partu
dmoz.org/World/Kaszëbsczi/

2. Pomalinkù rozwiju sã Kaszëbskô Wikipedijô
(Nôt je pòmòc!!!)

3. Je Òdroda, chòc dôwno nie aktualizowóny

4. Tuwò w Dostónkach Kaszëskò-Pòmòrsczich ("Zasobach") jidzé kaszëbskã ùdbã nalezc.

5. Kabaret Fif mò swòją kaszëbskòjãzëczną starnã

6. Przezérnik K-meleon mô swòjé starnë pò kaszëbskù

7. Je Czëtnica

ë je tôż gwës pôrã jinszich, chtërne móm zabety

Pòdle mie je to wicy jakno le zaczątk ë mòżemë bëc z tegò ju bùszny, mëszlã téż, że przindze tegò z czasã jesz wicy.

Pozdrówczi

Mark

----------------
Ò mòwa starków nad twój zwãk
nick lepszégò nicht ni mô!
Jô lubiã ce, móm ò ce lãk,
ce stracëc strach mie zjimô.

Jan Trepczik