Parafia bruska po raz pierwszy jest wyraźnie wzmiankowana w dokumen-
cie lokacyjnym wsi Brusy z roku 1351. Wynika z tego, że jej początków
należy szukać wcześniej. Większość historyków skłania się do przyjęcia
tezy, że powstała pod koniec XIII lub na początku XIV wieku. Należy
zatem do najstarszych na Zaborach. Pierwotnie należała do diecezji wło-
cławskiej (kujawsko-pomorskiej). Bulla papieska „De salute animarum..."
w 1821 roku włączyłają w granice diecezji chełmińskiej. Stan ten trwał aż
do 25 III 1992 roku, kiedy to bullą „Totus tuus Poloniae populus" papież
Jan Paweł II dokonał reorganizacji terytorialnej polskiego Kościoła. Mocą
tej decyzji diecezja chełmińska nie doczekawszy się jubileuszu 750-lecia
(przypadającego w 1993 roku) przestała istnieć. Jej terytorium weszło
w skład nowych jednostek kościelnych: archidiecezji gdańskiej i gnieźnień-
skiej oraz diecezji pelplińskiej i toruńskiej. Brusy znalazły się w granicach
diecezji pelplińskiej.
Życie każdej parafii koncentruje się wokół świątyni. W Brusach co najmniej
trzy kościoły poprzedzały obecny. O najstarszym z nich nie mamy żadnej
relacji. W dokumentacji wizytacyjnej z 1584 roku czytamy Jedynie, że „ko-
ściół w Brusach jest drewniany pod wezwaniem Wszystkich Świętych".
O następnym wiemy, że wybudowany był w latach 1767-1769. Po raz
ostatni odprawiono w nim nabożeństwo w święto Apostołów Piotra i Pawła
29 VI 1876 roku. Tego też dnia wmurowano kamień węgielny pod nowy
kościół, zaprojektowany przez Adolpha Dankerta. Uroczystość poświęce-
nia obecnej świątyni odbyła się 29 Xl 1879 roku.
Spośród duszpasterzy pracujących w bruskiej parafii do czasu rozpoczęcia
budowy obecnego, monumentalnego kościoła możemy wymienić zaledwie
kilku. Pierwszym, potwierdzonym historycznie, był ks. Herman. Jego imię
pojawia siew dokumentach lokacyjnych Czyczków (1359), Zalesia (1360),
Dąbrowy k. Karsina (1367) oraz przy potwierdzeniu prawa polskiego dzie-
dzica Główczewic (1370). Dzięki wspomnianym dokumentom wizytacyj-
nym z 1584 roku znamy innego proboszcza ks. Marcina Parsiińskiego.
W 1669 roku stratorem parafii Borzyszkowy był ks. Tomasz Urbański.
Prawdopodobnie jego następcą został ks. Marcin Kowaliński, proboszcz
bruski i leśniewski w latach 1686-1705. Ks. Szymon Koliński bruską para-
fią kierował przez 52 lata, od roku 1705 aż do swej śmierci 27 III 1757 ro-
ku. Sukcesję po nim przejął budowniczy trzeciej drewnianej świątyni ks.
Piotr Nieżórawski, proboszcz w latach 1758-177. Ks. Andrzej Łysakowski
jako proboszcz bruski i leśniewski pracował od roku 1778 do 1800. Przez
pierwsze dwanaście lat XIX wieku bruską wspólnotą parafialną kierował
ks. Paweł Latoszewicz (+1812). W roku 1813 proboszczem został miano-
wany Franciszek Haensel. Przewodził bruskiej parafii do 1846 roku,

----------------
Czôpiewsczi